صورتک گای فاکس نقابی است که به چهرهی گای فاکس اشاره دارد. گای فاکس سربازی انگلیسی و کاتولیکمذهب بود که در توطئه نافرجام سال ۱۶۰۵ معروف به توطئه باروت برای منفجر کردن پارلمان و کشتن شاه جیمز یکم به تلافی آزار کاتولیکهای انگلستان شرکت داشت. قرار بر این بود که آنها به هنگام افتتاح پارلمان توسط شاه جیمز یکم در ۵ نوامبر ۱۶۰۵ بشکهها را منفجر کرده و شاه را بهقتل برسانند اما نقشه آنها پیش از انفجار باروتها لو رفت و گای فاکس در شب پنج نوامبر دستگیر شد. او را زندانی و آنقدر شکنجه کردند تا نام همدستانش را اعتراف نمود. با دستگیری دیگر توطئهگران، گای فاکس و همدستانش در ۲۷ ژانویه ۱۶۰۶ از سوی هیأتی ویژه محاکمه و محکوم به مرگ شده و چند روز بعد یعنی در ۳۱ ژانویه همان سال در مقابل ساختمان پارلمان اعدام شدند. بنا بر سنت هر ساله یک جشن سالیانه به مناسبت طرح شکست باروت لندن در پنجم نوامبر برگزار میشود که شب آتش یا شب گای فاکس نام دارد. محور اصلی این جشن آتش بازی و نورافکنی است.
این صورتک محبوبیت زیادی در بین مردم پیدا کرد، به طوری که در شبهای هالووین و شب آتش انگلستان نیز از آن استفاده میشد. در سال 2005 فیلمی تحت عنوان وی مثل وندتا ساخته شد که از این ماسک برای اولین بار به صورت نمادین در آن استفاده شد. داستان فیلم در انگلستان و آیندهای نه چندان دور اتفاق میافتد. حکومتی فاشیستی بر انگلستان حکم فرما است و همه تحت فرمان یک رهبر هستند. شهر تحت حکومت نظامی است و هر گونه مخالفتی سرکوب میشود. دولت مردم را از تروریستها میترساند. در این شرایط ایوی (ناتالی پورتمن) که قرار است به دیدن دوستی برود بعد از حکومت نظامی از خانه بیرون میرود و در دست پلیس مخفی گرفتار میشود. مرد سیاه پوشی به نام وی که یک ماسک خندان بر صورت دارد (هوگو ویوینگ) او را نجات میدهد و...
وی مثل وندتا فیلمی تریلر سیاسی پادآرمانشهر به کارگردانی جیمز مکتیگو و نویسندگی واچوفسکیها است. فیلم، شخصیتی به نام وی با بازی هوگو ویوینگ، که یک جنگجوی آزادیخواه است را دنبال میکند که از روشهای تروریستی برای انتقام شخصی و مخصوصاً برای ایجاد تغییرات سیاسی-اجتماعی در جامعه پادآرمانشهری بریتانیای آینده استفاده میکند. در زبان فارسی نام فیلم به صورت «ک مثل کینهخواهی» یا «الف مثل انتقام» ترجمه شدهاست. تاریخ پیشبینیشده برای نمایش فیلم، چهار نوامبر سال 2005 دقیقا یک روز قبل از چهارصدمین سال برگزاری مراسم گای فاکس بود که به دلایلی این فیلم در هفده مارس سال ۲۰۰۶ به نمایش درآمد.
دیالوگ معروف فیلم: پشت این نقاب آرمانی وجود داره و آرمانها ضدگلولهاند.
همچنین گروه هکتیویسم انانیموس نیز این صورتک را به عنوان نماد خود برگزیدند. هکرهای ناشناس یا انانیموس، مجموعهای از فعالین اینترنتی و هکرهای حرفهای هستند که در سال ۲۰۰۳، با اهدافی خاص شکل گرفت. کم کم با تبدیل شدن به شبکهای جهانی و پیوستن اعضای جدید به آن، گسترش بینالمللی یافت و مبدل به گروهی قدرتمند و تأثیرگذار در عرصههای سیاسی، اجتماعی و فرهنگی شد. فعالیتهای انانیموس، با همکاری اعضای این گروه از سراسر دنیا، بدون توقف اجرا میشود و همه فعالیتهای آنها به دلایل و مناسبت های خاص سیاسی یا اجتماعی صورت میگیرد.
با وجود اینکه تاکنون افراد زیادی منتسب به گروه انانیموس، به عنوان سران این گروه دستگیر شدهاند، اما اکثر اتهامات به اثبات نرسیده و بیشتر افراد دستگیر شده بیگناه شناخته شدهاند. در سال ۲۰۱۰، پلیس هلند نوجوانی ۱۶ ساله را به جرم حمله سایبری به سایتهای پیپال، ویزا و مسترکارت بازداشت کرد. در سال ۲۰۱۱، پنج جوان ۱۵ تا ۲۶ ساله به جرم همکاری با گروه انانیموس توسط پلیس انگلیس دستگیر شدند. در ژوئن ۲۰۱۱، ۲۴ نفر به جرم ایجاد اختلال در سیستمهای دولتی ترکیه توسط پلیس این کشور بازداشت شدند. سازمان امنیت ملی آمریکا، هکرهای انانیموس را به عنوان تهدیدی برای امنیت ملی این کشور شناخته است و اعلام کرده این گروه طی سالهای آینده و با قدرتمندتر شدن و جذب هکرهای حرفهای میتواند تبدیل به خطری بزرگ برای امنیت ملی شود. تا سالهای گذشته پیشبینی میشد به زودی پایان گروه انانیموس رقم بخورد اما این گروه با ادامه فعالیتهای خود در سال ۲۰۱۳، اعلام کرد به هیچ عنوان قصد منحل کردن هکرهای انانیموس را نداشته و در آینده نیز به حملات اعتراضی خود به سایتهای دولتی و غیردولتی کشورهای مختلف ادامه خواهد داد. در سال ۲۰۱۲، مجله تایم، انانیموس را در فهرست ۱۰۰ فرد تأثیرگذار در دنیا قرار داد.
شعار معروف این گروه: ما ناشناس هستیم؛ ما یک ارتش هستیم؛ ما هرگز نمیبخشیم؛ ما هرگز فراموش نمیکنیم؛ منتظر ما باشید.
تاکنون در بسیاری از اعتراضات مردمی، از این صورتک به عنوان نمادی برای اعتراض استفاده شده است. برای نمونه میتوان به موارد ذیل اشاره کرد:
• اعتراضات علیه مجلس انگلیس در ۲۳ مه ۲۰۰۹
• جنبش اشغال وال استریت در سال ۲۰۱۱
• اعتراضات لهستان در سال ۲۰۱۲ علیه قرارداد تجاری ضدجعل
• اعتراضات ۱۰۰ نفر از مردم هند در بمبئی علیه سانسور اینترنت در سال ۲۰۱۲